Beklentileri iyi analiz edilmesi ve çözümleri tasarlanması ile ilgili konuşmuştuk. İş bir sonraki aşamaya geldi ve imzalar atıldı. Teslim gününe daha çok var, güzel ve özel bir iş. Şimdi şiir gibi kod yazar Object Oriented’ın (Nesne Tabanlı Programlama) gözüne gözüne vurur ortamlarda “şunu şu algoritmayla, şurayı küresel trigonometri ile çözdüm” diye caka satarsınız ama işler öyle yürümüyor. Her işin bir de grafik yüzü ve hatta “kullanıcı dostu” olması gerekliliği var.

Sektörün yapısı öyle garip ki bir müşteri, ajansı “kodlarından kıl çıktı” diye itham etse çoğunluk yadırganmaz. Kod geliştirme işinin genellikle erkek personelin sırtında olması bazı eleştirileri en başından inandırıcı kılıyor. Kod geliştirenlerin madde bağımlısı sayılıp sayılmayacağını bilmem ama bir proje yöneticisi nezaretinde yürümeyen işlerde zaman ve kabul sıkıntıları bitmek bilmiyor. Geleceğe yatırım diye öyle detaylı çalışmalar oluyor ki proje gerçeklikten kopabiliyor kimi zaman. “Bu kodu yazan çocuk kör oldu” diyeceğiniz kalitede yapıların aslında pazarda da alıcısı yok. Çünkü müşterileriniz sizden öncelikle kullanışlılık istiyor. Sürdürülebilirlik hem müşteriniz hem de sizin için olmazsa olmaz. Bunun için ürettiğiniz özel yazılım belirli standartların altına düşmezse ilk aşamada yeterli olacak.

Marifet iltifata tâbîdir, müşterisiz mal zâyîdir

Elinizde gerçekten kaliteli bir yazılım tabanınız (framework) olduğunu düşünelim ve aldığınız iş için burada yapacağınız özelleştirmelerle bir ürün elde edeceksiniz. Müşteriniz ile mutabık kaldığınız tüm maddeleri harfiyen yerine getirseniz de müşteriniz ara adımlarda müdahale etmek isteyecektir. Bu talebi görmezden gelemezsiniz. Evet, anlaşmaya mutabık kalacak ve ek geliştirme taleplerini ayrıca fiyatlandıracaksınız ama en azından yapılacak bir ara adımın proje sonunda sonunda nasıl görüneceğini, verinin nasıl gösterileceğini (diyelim ki tarih formatı olarak genel kullanım aksine Yıl-Ay-Gün istendi) müşterinizle birlikte kararlaştırabilirsiniz. Kaldı ki hiçbir iş problemsiz olmayacağı gibi bir işin her parçasında da eksik, fazla ve hata olabilir. Projelendirmede siz eksik soru sormuş müşteriniz sizi yanlışa yöneltici cevaplar vermiş olabilir. Özel Yazılım geliştirme süreçlerinde sık rastlanan bu tip durumları geliştirme sürecinde yönetmeli tekrar tekrar sağlamalarını yapmalısınız.

Projedeki noksanlıklar, ek talepler, yapılacak işin sunum şekli gibi projeyi değiştirecek veya değiştirmeyecek durumları geliştirme sürecinde müşterinizle beraber yönetmelisiniz. Basit internet sitelerinde dahi mutad aralıklarla gerek JPG gösterimleri gerekse de tamamlanmamış HTML sunumları yaparak müşterinizin projeye yabancılaşmasına izin vermeyin. Proje yöneticisi tarafı olarak kumanda sizde olabilir ama aralıklı sunumlarla müşterilerinizin fikirlerini almalısınız. İş yavaşlatma gibi gelse de bu süreçler ürünün hem sağlıklı doğması, gelişmesi için hem de iş kabul aşamasında müşterinizin bir paket programla karşılaşıyor gibi yabancılık çekmemesi için olumlu katkı sunacaktır.

Kedi yavrusunu yiyeceği zaman fareye benzetirmiş, müşterinizin sürece yabancılaşmamalı

Projenin en başından itibaren müşteri tarafından ilişki yürüttüğünüz “anahtar kullanıcı” iş geliştirme safhalarının tamamına hâkim vasfıyla işlerinizi kolaylaştıracaktır. İş tesliminde mukavele üzerinden “şu madde nerede, nasıl oldu” gibi sorular sormak yerine performansa odaklanacak ürüne katma değer sağlayacaktır. İlerleyen dönemlerde ek geliştirme taleplerinin doğru modellenmesi, ürünün uzama noktaları ve önceliklendirilmesi gibi konularda size oldukça faydası olacaktır. Bu durumda müşterinizle aynı dili konuşan hatta aralarında ürüne özel terimler geliştiren bir ortaklığınız olacak. Paha biçilmez bir çalışma biçimi ve tam anlamıyla çözüm ortaklığı.

Üretim safhasını yöneten çalışma tarzları üzerinde güzel bir örnek olarak SCRUM çalışma metoduna bir yazıda ayrıca değinmek istiyorum. Kısmet olursa burada bahse konu aşamaları, hedef ve kazanımları detaylandırırız.

Ürün bitti. Anlaşmaya göre işin tesliminde ödenecek tutar için gerekli mutabakatların yapılmasına, ürün kabul aşamasına gelindi. Proje bitti bitecek diye son günlerdeki yoğun çalışmalar gözünüzde ürünü eskitmeye başladı. “Bitse de yatsak” dediğiniz romantik komedi tadı vermeye başladı. Ama herkes mutlu olmalı. Nasıl olacak?